باید بستر بازگشت زندانیان به جامعه را فراهم کنیم

 محسنی اژه‌ای، رئیس قوه قضاییه در نشستی به مناسبت ۵ خرداد «روز ملی حمایت از خانواده زندانیان با جمعی از خیّرین حوزه کمک به خانواده زندانیان اظهار کرد:

باید بستر‌های بازگشت زندانیان به آغوش جامعه را فراهم آوریم و در این مسیر وظیفه و مسئولیت اصلی برعهده ما در دستگاه قضایی است.

به گزارش اسپادانا خبر، او بیان داشت:

زندان رفتن یک امر استثنایی است به این معنا که زندان رفتن یک فرد امری خلاف اصل و قاعده است و استثناء محسوب می‌شود. انسان‌ها باید آزاد باشند اما به هر حال مجموعه مسائلی پیش می‌آید که سبب می‌شوند فرد دست به ارتکاب اقداماتی بزند که به‌ناچار باید محبوس شود؛ همت ما باید معطوف به آن باشد که این امر استثناء را به حداقل برسانیم. وقتی فردی به تحمل زندان محکوم می‌شود ضرورت دارد که در همان ابتدای امر شرایط و بستر‌های بازگشت او به جامعه را فراهم کنیم و این بازگشت باید به گونه‌ای باشد که نه خودِ فرد و نه اطرافیان او و جامعه این احساس را نداشته باشند که با یک هم‌خانواده و یا هم‌شهریِ زندان‌رفته طرف هستند. در مرحله بعدی باید شرایطی فراهم آوریم که فرد آزاد شده از زندان دیگر به ندامتگاه بازنگردد بدین معنا که دیگر به سمت کار خلاف و مجرمانه نرود؛ نباید چنین فضایی بر روحیات فردِ آزاد شده از زندان حاکم شود که «دیگر آب از سر من گذشته است و چوب حراج به حیثیتم خورده است و دیگر در اجتماع محلی از اِعراب ندارم و حتی کسی به من شغل هم نمی‌دهد». در خودِ محیط زندان باید بستر‌های اصلاح و بازاجتماعی شدن زندانی فراهم باشد؛ نباید عمر زندانی در زندان به بطالت بگذرد. محیط زندان باید به‌گونه‌ای باشد که زندانی پس از بازگشت به آغوش جامعه بتواند گلیم خود را از آب بکشد و با فراگیری یک حرفه‌ی آبرومند به یک نیروی کارآمد اجتماعی تبدیل شود. باید به گونه‌ای باشد که دغدغه زندانی در محیط زندان اصلاح و بازاجتماعی شدن باشد؛ اینکه زندانی در داخل ندامتگاه مدام در فکر و دغدغه خانواده خود و تحصیل و اشتغال و آینده فرزندانش باشد، می‌تواند برای او واجد اثرات روحی مخربی باشد. اینکه یکی از نزدیکان فردِ زندانی در مراحل گزینش برای استخدام در شغلی اداری بواسطه نسبت خویشاوندی با آن فردِ زندانی دچار مشکل شود نیز می‌تواند بر روحیه فرد زندانی و خانواده او اثر سوء برجای گذارد.

رئیس قوه قضاییه بیان داشت:

به پژوهشگاه قوه قضاییه و سازمان زندان‌ها دستور می‌دهم که سازوکار و بسته مطالعاتی - پژوهشی جامعی را در باب علل و عوامل زندان رفتن افراد و راهکار‌های بازاجتماعی شدن و اصلاح زندانیان تدوین نمایند. در این بسته مطالعاتی – پژوهشی باید مشخص باشد که آیا برای کاستن از حجم زندانیان به وضع و اصلاح قوانین نیازمندیم یا خیر؟ در این بسته باید مشخص باشد که چه آموزش‌ها و آگاهی‌های عمومی سبب تقلیل آمار زندانیان می‌شود. این بسته باید حاوی این نکته باشد که چه روش‌های حرفه‌آموزی به زندانیان سودمندتر و پربازده‌تر هستند؛ در بسته‌ی مطالعاتی - پژوهشی مورد اشاره باید روش‌های نحوه ارتباط و تعامل مطلوب زندانی و زندانبان و زندانی و خانواده او تعبیه شود. این سازوکار و این بسته مطالعاتی – پژوهشی باید در مرئی و معرض دید عموم مردم و عموم خیّرین قرار گیرد تا مسیر کار خیر و نیکوکاری برای متمایلین فراهم شود؛ گاهی فردی می‌خواهد کار خیر کند، اما نمی‌داند در حال حاضر کدام کارِ خیر و حسنه در اولویت می‌باشد؛ گاهی فردی تمکن مالی ندارد، اما با فکر و ایده خود می‌تواند یاری‌رسان باشد؛ افرادی نیز هستند که لزوماً پول و یا ایده ندارند اما با حرفه و شغل‌شان می‌توانند مددکار زندانیان و خانواده‌های آنان باشند؛ مجموعه این موضوعات باید در سازوکاری که ما در قوه قضاییه تعبیه می‌‎کنیم لحاظ شوند؛ من اذعان دارم که ما با فقدان این سازوکار جامع مواجه هستیم. یک نکته‌ای که هم ما در قوه قضاییه و هم شما مردم و خیّرین باید به آن توجه ویژه داشته باشید آن است که کمک‌رسانی و دستگیری از زندانیان و خانواده‌های آنان باید همراه با حفظ کرامت و آبروی آن‌ها باشد و قطعاً این امر اجر و ثواب کار خیر را مضاعف می‌گرداند. بسیاری از افرادی که جرمی مرتکب شده و محکوم شده‌اند قابل بازگشت و جبران‌مافات هستند؛ ممکن است انسان‌هایی باشند که همه پل‌های پشت سر خود را خراب کرده‌اند اما بسیاری از مجرمین قابل بازگشت و جبران‌مافات هستند لذا ما باید بسترساز این بازگشت و جبران‌مافات باشیم.

محسنی اژه‌ای خطاب به محمدی رئیس سازمان زندان‌ها گفت:

ما باید در حوزه کمک به زندانیان و خانواده‌های آنان به‌صورت هدفمندتر و با لحاظ اولویت‌ها حرکت کنیم؛ در گام اول، پیشگیری از به زندان افتادن افراد را مدنظر قرار دهیم و سپس به بازاجتماعی شدن، اصلاح، حرفه‌آموزی، ترک عادت ناپسند و رشد دانش و آگاهی در زندانی کمک رسانیم. همچنین شرایطی را فراهم آوریم که ارتباط زندانی و خانواده‌اش، هدفمندتر باشد و باید شرایطی فراهم آوریم که ارتباط وثیق‌تری میان فرد نیکوکار و فرد مستحق ایجاد شود. اینکه زندانی بعد از بیرون آمدن از زندان به چه شغل و کسب‌وکاری مشغول می‌شود؛ اینکه سلامت او و خانواده‌اش و تحصیل، ازدواج، اشتغال و آینده فرزندانش، چگونه تمشیت می‌شوند مجموعه مسائلی هستند که بعضاً ما نیز در قبال آن‌ها وظایفی برعهده داریم.