غلامعباس ترکی، دادستان نظامی استان تهران در دیدار با جمعی از خانوادههای جان باختگان سقوط هواپیمای اوکراینی و تعدادی از وکلای آنان که در سازمان قضایی نیروهای مسلح برگزار شد گفت:
تشریح حادثه در جلسه امروز به منظور طبیعی جلوه دادن و یا توجیه آن نیست.
به گزارش اسپادانا خبر و به نقل از فارس، ترکی تأکید کرد: در طول تحقیقات، اگر افرادی به عنوان متهم شناسایی شوند طبعاً به اتهامات آنها رسیدگی میشود.
دادستان نظامی استان تهران گفت: برابر کنوانسیون شیکاگو، کشور محل وقوع سانحه، دارای صلاحیت انحصاری برای بررسی سانحه است.
او گفت:
احتمال برخوردهای آسیبزننده شامل پرتوهای لیزری و الکترومغناطیس به هواپیمای اوکراینی منتفی به نظر میرسد و نظریه اولیه کارشناسان تا این لحظه حاکی از عدم انفجار یا احتراق دیگری در لحظه وقوع سانحه در هواپیماست. تا این لحظه دلیلی بر هک سایبری و الکترونیکی، اختلال بیرونی در سامانههای پدافندی و موشکی و نفوذ در سامانهها یا شبکهها بدست نیامده و به هیچ شواهد و قرائنی برای احتمال خرابکاری و جاسوسی در هواپیما نرسیدیم و آثاری از قطعات موشک شلیک شده بر روی بدنه هواپیما مشهود است و هواپیما بر اثر برخورد با زمین منفجر شده و قطعات آن تا شعاع وسیعی از محل اصابت پراکنده شده که بهلحاظ مسکونی بودن محل با مشکلاتی از نظر جمعآوری قطعات هواپیما و حفظ صحنه مواجه شدیم. از گزارشهای همه بخشهای مسئول استفاده کردیم و اگر در جریان تحقیقات با ادله دیگری مواجه شویم در تکمیل یا اصلاح نتایج بررسیها تاثیرگذار خواهد بود.
دادستان نظامی استان تهران گفت:
در بامداد روز سانحه با توجه به احتمال حمله هوایی آمریکا به ایران، بخش نظامی برای تأمین امنیت پروازها به بخش غیرنظامی کنترل فضای کشور اطلاع میدهد که تنها پروازهایی مجاز به برخاستن از باند فرودگاهها هستند که از قبل توسط شبکه پدافند شناسایی شده و مجوز پرواز آنها توسط این شبکه صادر شده باشد.
وی افزود: بر این اساس در زمینه رویه برخاستن هواپیماهای خروجی در فرودگاههای تهران تغییری ایجاد میشود و کلیه پروازها باید با اجازه و پس از شناسایی توسط شبکه پدافندی از باند فرودگاه پرواز میکردند و در همه پروازهایی که تا زمان وقوع سانحه و بعد از انجام شده این رویه برقرار بوده است. مطابق دستورالعملهای موجود اگر حمله هوایی دشمن خارجی به کشور قطعی باشد باید فرمان توقف پروازها صادر شود که برابر شواهد و قرائن و تشخیص سلسله مراتب، احتمال حمله و تهدید فقط وجود داشته است.
وی افزود: لذا مراجع مسئول مطابق مقررات به اتخاذ تدابیر کنترلی اکتفا نموده و آسمان بر روی پروازها به طور کامل بسته نشده است.
او درباره علت تأخیر یک ساعته پرواز ۷۵۲ گفت: دلیل این تاخیر، بار اضافی و افزایش وزن هواپیما بیش از استانداردهای فنی به دلیل زدن سوخت مازاد بر عرف پرواز بود که قبل از درخواست مجوز به خلبان اعلام و با دستور وی طی این یک ساعت بخشی از بار اضافه هواپیما تخلیه میشود و تاخیر پرواز هیچ ارتباطی به بخش کشوری یا لشگری ندارد. در ساعت ۵ و ۵۲ دقیقه واحد کنترل تقرب مراقبت پرواز با مرکز کنترل فضای کشور تماس میگیرد و درخواست صدور مجوز میکند و مرکز کنترل کشور یک دقیقه بعد درخواست را به مرکز هماهنگی اعلام میکند و نهایتا با تأیید این مرکز در ساعت ۶ و ۱۲ دقیقه، خلبان مجوز پرواز را از برج مراقبت فرودگاه امام خمینی (ره) دریافت میکند. درساعت ۶ و ۱۲ دقیقه، هواپیما در ارتفاع ۶۰۰ متری هدف موشک پدافند هوایی گرفته و متاسفانه سقوط میکند. سامانه سیاری که موشک شلیک کرده پس از راه اندازی مجدد به دلیل شرایط میدانی، شمال واقعی را دقیق تعیین نمیکند و همین اشتباه فاحش موجب میشود که سمت اهداف شناسایی شده توسط سامانه با اختلافی حدود ۱۰۵ درجه توسط اپراتور مشاهده شود و این خطا، مبنای یک سلسله اشتباهات دیگر قرار میگیرد و در نتیجه سامانه پدافندی دچار اشتباه میشود. این خطای انسانی در تنظیم مختصات موجب میشود، اپراتور سامانه پدافند هوایی، هواپیما را به عنوان هدفی که از ناحیه شمال غربی در حال نزدیک شدن به تهران است و محل و سمت حرکت آن، ارتباطی با باند پروازی فرودگاه ندارد، در رادار خود مشاهده کند و خط سیر هواپیما با خط سیری که کاربر مشاهده میکرده متفاوت بوده است. کاربر سامانه پدافندی، مشخصات هدف شناسایی شده را به مرکز هماهنگی مربوط اعلام میکند ولی پاسخی دریافت نمیکند و اطلاعات ثبت شده نشان میدهد که پیام سامانه دفاعی با مرکز هماهنگی مبادله نشده و قبل از مبادله پیام و دریافت پاسخ، متأسفانه کاربر اقدام به شلیک کرده در حالیکه این قطع ارتباط تنها در حد چند ثانیه بود. کاربر سوال را میپرسد و منتظر پاسخ نمیشود و بر اساس تشخیص خودش، شلیک را انجام میدهد و انتشار خبری مبنی بر شلیک موشک کروز در سامانه ناشی از مشاهدات نورهای پرتاب شونده در مناطق مرزی توسط دیدهبانان در ساعاتی قبل از وقوع سانحه نیز مزید بر علت میشود.
دادستان نظامی تهران با اشاره به اینکه سامانهها به عنوان واحدهای عملیاتی پاییندستی، ارتباطی با برج مراقبت نداشتهاند و صرفا برابر دستورالعملها باید برای تشخیص اهداف مشکوک از مرکز بالادستی استعلام و کسب تکلیف میکردند گفت: در سانحه هواپیمای اوکراینی هیچ دستوری مبنی بر شلیک از سوی شبکه به سامانههای پایین دستی صادر نشده و در زمان وقوع سانحه، وضعیت سامانههای پدافندی تحت مقررات «آتش محدود» بوده نه آتش به اختیار، بنابراین صرفا باید با اخذ مجوز از شبکه، شلیک صورت میگرفت. خطای فاحشی که اینجا اتفاق افتاد این بود که سامانه بدون اخذ اجازه از شبکه اقدام به شلیک کرد. اپراتور این سامانه وقتی هدفی را به عنوان هدف تهدید کننده شناسایی کند باید به مراکز بالادستی خودش که همان شبکه پدافندی است اعلام نماید و پس از دستور شبکه اقدام کند. ۲۶ ثانیه فاصله شلیکهای اول و دوم بوده ولی متاسفانه در این فاصله زمانی هم، کاربر برای شلیک دوم از شبکه کسب مجوز نمیکند. اعتقاد کارشناسان این است که اگر کاربر سامانه احتیاط لازم را انجام میداد و از تجربه اش استفاده میکرد، این سانحه قابل پیشگیری بود و افرادی که مجموعه این خطاها را مرتکب شدند کسانی هستند که بازداشت شدند. هنوز بخشهایی از گزارشها باقیمانده است.